مقدمه
در حال حاضر 60 درصد از کل سالمندان دنیا در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند که این رقم تا سال 2050 میلادی به 80 درصد خواهد رسید؛ یعنی تا حدود 30 سال آینده، یک میلیارد و ششصد میلیون نفر از کل دو میلیارد سالمند جهان در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران ساکن خواهند بود [1].
سالمندی با کاهش در عملکرد کارکردی و ناتوانی‌های مختلفی از جمله ذهنی، شناختی، جسمی، اجتماعی و اقتصادی همراه است؛ به طوری که پس از میانسالی طی هر سال به طور میانگین 1/5 درصد از کارایی عملکرد جسمی و ذهنی فرد کاسته می‌شود [2].
ناتوانی، یک واژه کلی و عمومی است که توسط سازمان بهداشت جهانی برای تعریف نقص، محدودیت فعالیت و محدودیت مشارکت ناشی از شرایط سلامتی، خواه یک نقص باشد یا بر اثر یک بیماری مزمن به وجود آمده باشد، استفاده می‌شود [3]. هزینه‌های ناشی از ناتوانی سالمندان بیش از 3/6 درصد از درآمد ناخالص ملی انگلستان را به خود اختصاص می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که این میزان تا سال 2030 به میزان 11 درصد افزایش یابد. یک مطالعه در ایران گزارش داده است که میزان تقاضا برای خدمات درمانی در سالمندان بیش از سه برابر جمعیت غیرسالمند بوده و با افزایش سن سالمندان این تقاضا بیشتر می‌شود [4]. 
 بسیاری از مشکلاتی که با افزایش سن اتفاق می‌افتند، بالقوه قابل پیشگیری و حتی قابل بازگشت تلقی می‌شوند و به این ترتیب سالمندی می‌تواند با حداقل ناتوانی همراه باشد که این حداقل ناتوانی می‌تواند ما را به اهداف سالمندی موفق برساند و منجر به کاهش هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی سالمندان بشود که در حال حاضر قریب 60 درصد کل هزینه‌های مصروف مراقبت پزشکی را به خود اختصاص داده‌اند. دست‌یابی به این مهم مستلزم شناخت عوامل تأثیرگذار بر سلامت فرد سالمند است [5].
یکی از ﺷﺎﺧﺺ‌های ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ هرﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ‌ﺳﺎزی و ﺗﺼﻤﻴﻢ‌ﮔﻴﺮی ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ، وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﺗﻮانی در ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان یک جامعه است [6]. بیماری‌های مزمن از جمله مشکلات شایع دوران سالمندی هستند که غالباً با ایجاد ناتوانی‌های جسمی به کاهش تحرک سالمند (راه رفتن، از پله بالا رفتن، خم شدن و زانو زدن) منجر می‌شوند؛ بنابراین افراد سالمند مجبور می‌شوند تا به استفاده از خدمات و مراقبت‌های مختلف سالمندی مانند مراقبت در منزل و بستری شدن روی آورند [7]. علاوه بر این، ناتوانی منجر به پیری زودرس در سالمندان مبتلا به بیماری‌های مزمن شده و فرایند مراقبت در این افراد را طولانی می‌کند [8، 9].
حاجی ‌باقری و همکاران، به ارتباط بین جنسیت، فعالیت فیزیکی، سبک زندگی و تحصیلات با ناتوانی در سالمندان اشاره کرده‌اند [10، 11]. همچنین در مطالعه مظفری [9] به بررسی ارتباط محل سکونت سالمندان و شیوع ناتوانی پرداخته شده است. به نظر می‌رسد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎعی و ﻓﺮدی و ﻣﺤﻴطی، ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﺎﺗﻮانی را ﺗﻌﻴﻴﻦ می‌کنند و این ویژگی‌ها در کاهش یا افزایش ناتوانی‌های ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺗأﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ.
 مطالعه در زمینه ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮانی‌های ﻋﻤﻠﻜﺮدی در اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﻴﺎﺳﺖ‌گذاری مناسب در زمینه بهداشت عمومی ضروری است؛ یکی از راه‌های دست‌یابی ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ‌ها، ﺑﺮرسی و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺟﻤﻊ‌آوری داده‌های اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژی ﮔﺮوه از ﺟﻤﻌﻴﺖ، از ﻧﻈﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻼمتی، ﺑﻴﻤﺎری، رﻓﺘﺎرهاای ﺑﻬﺪاشتی و دﺳﺘﺮسی به خدمات است [11].
از کل جمعیت شهر گناباد بیش از 12 درصد سالمند بودند و اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﺑﺮاﺑﺮ و حتی کمی بیشتر بود [12]. ازطرفی پژوهش جامعی که شیوع و عوامل مرتبط با ناتوانی ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺷﻬﺮ گناباد را بررسی کند ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، اهمیت ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎﺗﻮانی‌ها و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن در هر منطقه جغرافیایی، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ روﺷﻦ ﺷﺪن وﺿﻌﻴﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮای ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی از ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺎﺗﻮانی و رخ دادن ﺣﺎدﺛﻪ و زﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﺷﺪن آن‌ها کمک ﻛﻨﺪ. اﻳﻦ ﭘﮋوهش در ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺑﺎ هدف ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻴﻮع ﻧﺎﺗﻮانی و ﻋﻮاﻣﻞ مرتبط ﺑﺎ آن ﻧﻈﺮ درﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ.
مواد و روش‌ها
این مطالعه به صورت مقطعی تحلیلی روی 470 نفر از سالمندان شهر گناباد در سال 1398 انجام شد. حجم نمونه بر اساس فرمول برآورد شماره 1 تعداد 439 نفر و با احتساب 7 درصد ریزش 470 نفر برآورد شد. 


خطای نوع اول 0/05، خطای برآورد 0/037 و شیوع ناتوانی 0/2 بر اساس مطالعه مشابه [13] در نظر گرفته شد. با مراجعه به مراکز سلامت جامعه شهر گناباد، نمونه‌گیری به صورت طبقه‌ای تصادفی انجام شد. برای این منظور، هرکدام از سه مرکز سلامت جامعه شهر گناباد، به عنوان یک طبقه در نظر گرفته شدند و در ابتدا بر اساس پرونده بهداشتی سالمند در مراکز سلامت جامعه شهری لیست اولیه افراد تهیه شد و بر اساس تعداد سالمندان هر مرکز به آن طبقه سهمیه داده شد و سپس به صورت تصادفی ساده حجم نمونه مورد نیاز از آن داخل آن طبقه انتخاب شدند. سپس با دعوت افراد سالمند به مراکز و توضیح روش کار و کسب رضایت کتبی، پرسش‌نامه ها تکمیل شد و در صورت عدم توانایی سالمند برای مراجعه به مراکز به منزل سالمند مراجعه شد. این کار تا رسیدن به حجم نمونه مورد نظر ادامه پیدا کرد.
معیارهای ورود شامل سن 60 سال به بالا، رضایت جهت شرکت در پژوهش، سکونت در گناباد، توانایی‌پاسخ دهی بودند و معیارهای خروج شامل تمایل نداشتن به ادامه همکاری، عدم دسترسی به سالمند در هنگام پژوهش (در گناباد نباشد) و عدم تکمیل پرسش‌نامه بودند.
اﺑزار ﺟﻤﻊ‌آوری داده‌ها ﻋﺒﺎرت از پرسش‌ﻣﻪای ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ دو ﺑﺨﺶ بود. ﺑﺨﺶ اول پرسش‌نامه ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت جمعیت‌شناختی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ، وﺿﻌﻴﺖ ﺗأهل، ﺳﻄﺢ ﺳﻮاد، تعداد فرزندان، وضعیت اقتصادی و سابقه بیماری ﺑﻮد. ﺑﺨﺶ دوم پرسش‌نامه ﺷﺎﻣﻞ ابزار اﺳﺘﺎﻧﺪارد‌ﺷﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻬﺪاﺷت‌ بود. اﻳﻦ ﭘﺮسش‌نامه دارای 36 سؤال برای بررسی میزان ناتوانی است که در ابعاد درک و برقراری ارتباط، راه رفتن، تعامل با مردم، فعالیت‌های زندگی، خود‌اشتغالی و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و به صورت لیکرت پنج‌نمره‌ای (به‌هیج‌وجه=1، خفیف=2، متوسط=3، شدید=4، اصلاً نتوانسته‌ام=5) بود. درنهایت هر فرد می‌تواند نمره‌ای بین صفر تا 144 بگیرد. امتیاز بین صفر تا 36 را ناتوانی شدید و 37 تا 72 را ناتوانی متوسط و 73 تا 108 را ناتوانی کم و 109 تا 144 را ناتوانی خیلی کم نشان خواهد داد. در مطالعه حاج‌باقری و همکاران اعتبار صوری و محتوایی این پرسش‌نامه مورد تأیید قرار گرفت و پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/97 به دست آمد [10].
پرسش‌نامه افراد با‌سواد را خودشان فرد تکمیل ‌می‌‌کردند. برای افراد بی‌سواد، محقق سؤالات را خوانده و پاسخ افراد را در پرسش‌نامه وارد می‌کرد. با توجه به نتایج، میزان ناتوانی سالمندان در چهار سطح (ناتوانی شدید، متوسط، کم و بدون ناتوانی‌) طبقه‌بندی شد. کلیه ملاحظات اخلاقی در مراحل مختلف این پژوهش رعایت شد. افراد برای شرکت در پژوهش آزاد بودند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 14/5 تجزیه و تحلیل شدند. ابتدا توزیع متغیرهای مورد مطالعه برای کل نمونه، مورد بررسی قرار گرفت. سپس آزمون کای‌اسکوئر برای شناسایی عوامل مرتبط با ناتوانی سالمندان انجام شد. در انتها متغیرهایی که P کمتر از 0/2 داشتند با استفاده از رگرسیون لجستیک رتبه‌ای تحلیل شدند. 
یافته‌ها
از کل واحد‌های پژوهش 43/4 درصد مرد و 56/6 درصد زن بودند و اکثر آن‌ها در رده سنی 74-60 سال (51/3) و پس از آن گروه سنی 90-75 (45/5) و 90 و بالاتر (3/2) قرار داشتند. بیش از دوسوم واحد‌های پژوهش متأهل و اکثر آنان سطح سواد زیر دیپلم داشتند یا دارای سواد ابتدایی بودند. 50/3 درصد از آنان با همسر خود زندگی می‌کردند. 6/35 درصد از آن‌ها در طبقات بدون ناتوانی قرار گرفتند و بقیه دارای درجات مختلفی از سطوح ناتوانی (ناتوانی کم، متوسط و شدید) بودند (جدول شماره 1).


بر اساس جدول شماره 2، بیشترین ناتوانی سالمندان مورد بررسی در حیطه‌های درک و برقراری ارتباط و راه رفتن در اطراف و کمترین ناتوانی در حیطه مراقبت از خود بود. 


با افزایش سن و کاهش سطح تحصیلات، ناتوانی سالمندان به طور معنی‌داری افزایش می‌یافت (0/001>P) و ناتوانی در زنان به طور معنی‌داری بیشتر از مردان (0/007=P) و در سالمندان متأهل کمتر از سالمندان بدون همسر (0/001>P) بود. همچنین ناتوانی در سالمندان دارای بیماری زمینه‌ای به طور معنی‌داری بیشتر از سالمندان بدون بیماری زمینه‌ای بود (0/001>P). ارتباط معنی‌داری بین ناتوانی سالمندان با تعداد فرزند وجود نداشت (0/46=P) (جدول شماره 3). 


جدول شماره 4 نتایج رگرسیون لجستیک رتبه‌ای را نشان می‌دهد. 


نتایج نشان داد سن (0/001>P)، جنس (0/03=P)، تحصیلات نداشتن (001>P)، تحصیلات زیر دیپلم (0/02=P) و سابقه بیماری زمینه‌ای (0/001>P) پیش‌بینی‌کننده‌های معنی‌دار ناتوانی سالمندان هستند. به ازای هر یک سال افزایش سن شانس قرار گرفتن در طبقات بالای ناتوانی 2/36 برابر افزایش می‌یابد (2/36=OR). شانس قرار گرفتن در طبقات بالای ناتوانی در زنان 1/27 برابر مردان بود (1/27=OR). شانس قرار گرفتن در طبقات بالای ناتوانی در سالمندان بی‌سواد 2/36 برابر (2/36=OR) و در افراد زیر دیپلم 1/58 برابر (1/58=OR) سالمندان فوق دیپلم و بالاتر بود. شانس قرار گرفتن در طبقات بالای ناتوانی در سالمندان دارای بیماری زمینه‌ای 1/68 برابر سالمندان بدون بیماری زمینه‌ای بود (1/68=OR). 
بحث
در این تحقیق میانگین نمره ناتوانی در حد ناتوانی کم قرار داشت. اما یافته‌ها نشان می‌دهند که با افزایش سن بر ناتوانی شدید و متوسط افزوده شده است. این نتایح با برخی از مطالعات مطابقت دارد [7، 14].
در کشور ما تاکنون به روند ناتوانی سالمندان کمتر پرداخته شده است. اما با توجه به اینکه نرخ رشد جمعیت سالمند کشور در طی دو دهه اخیر از حدود 1/7 به بیش از 3 درصد افزایش یافته است [15]، می‌توان انتظار داشت که در آینده نزدیک تعداد افراد ناتوان افزایش خواهد یافت. یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد بیشترین میزان ناتوانی به ترتیب مربوط به درک و برقراری ارتباط و راه رفتن و کمترین میزان ناتوانی به ترتیب مربوط به فعالیت اجتماعی، خانوادگی و مراقبت از خود بود. به نظر می‌رسد که ناتوانی در حرکت در این مطالعه بیشترین مشکلات را برای سالمندان ایجاد کرده است. در مطالعه حاج باقری و همکاران [10]. کمترین میزان ناتوانی مربوط به درک و برقراری ارتباط و بیشترین میزان آن مربوط به فعالیت‌های زندگی بود. در مطالعه نجاتی مشکلات مربوط به فعالیت فیزیکی و ناتوانی در ایفای نقش‌های جسمی بیشترین مشکل را برای سالمندان ایجاد کرده بود [16].
اگر چه حیطه مراقبت از خود در مطالعه ما با ناتوانی کمتری مواجه بوده است در ﺑﺮخی از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت 20-80 درﺻﺪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺑﺎﻻی 70 ﺳﺎل ﺑـﺎ درﺟﺎتی از ﻧﺎﺗﻮانی در اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل روزﻣﺮه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻤﺎم ﻛﺮدن، ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷـﻴﺪن، ﺗﻮاﻟﺖ رﻓﺘﻦ،ﻛﻨﺘﺮل ادرار و ﻣﺪﻓﻮع، ﻏﺬا ﺧﻮردن و اﻧﺘﻘـﺎل از ﺻﻨﺪلی ﺑـﻪ ﺑﺴﺘﺮ مواجه بوده‌اند [17]. احتمال می‌رود تفاوت نتایج مطالعه ما مربوط به بیشتر بودن سالمندان در سن 60-74 سال که سالمند جوان محسوب می‌شوند بوده باشد و توانایی این گروه در مراقبت از خود نسبت به سایر گروه‌ها بیشتر بوده است.
نتایج این پژوهش نشان داد کمترین میزان ناتوانی مربوط به فعالیت‌های اجتماعی و خانوادگی است، به نظر می‌رسد زندگی در بطن جامعه و محله‌های سنتی و تماس نزدیک افراد با یکدیگر به لحاظ نزدیکی فیزیکی می‌تواند عامل مهمی در کاهش مشکلات ارتباطی سالمندان منطقه مورد نظر باشد و بایستی برای ایجاد وگسترش حمایت‌های خانوادگی، ﻣﺤلی و اﺟﺘﻤﺎعی ﺑﺮای کمک ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‌های زﻧﺪگی، اﺻﻼح ﻣﻬﻨﺪسی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن، ﭘﻴﺎده‌روها و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﻴﻂ‌های اﺟﺘﻤﺎعی صورت گیرد تا ﺑﻪ ﻛﺎهش ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در زﻣﻴﻨﻪ راه رﻓﺘﻦ در ﻣﻨﺰل و ﺧﺎرج از آن ﻛﻤک کند [10، 18]. 
در این پژوهش بین جنسیت و میزان ﻧﺎﺗﻮانی ارتباط معنی‌داری وجود داشت که با نتایج مطالعه حاج‌باقری و همکاران روی سالمندان شهر کاشان [4] و همچنین مطالعه تاس و همکاران [19] که در آن‌ها میزان ناتوانی در زنان بیشتر از مردان بود هم‌خوانی دارد. مطالعات دیگری نیز در کشور انجام شده که گزارش داده‌اند مشکلات جسمی که منجر به تقاضای درمان و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند، در زنان بارزتر است. این امر می‌تواند به بیشتر بودن بیماری‌های مزمن ناتوان‌کننده در زنان سالمند و یا به تفاوت‌های فیزیولوژیک و آندوکرین آن‌ها با مردان مانند کمتر بودن ظرفیت ریوی و توده و قدرت عضلانی و نیز توده استخوانی زنان و تحلیل سریع‌تر این سیستم‌ها مربوط باشد. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن ﻧﺎﺗﻮانی در زﻧﺎن می‌ﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ سبک زﻧﺪگی وکم‌تحرکی بیشتر در زنان جامعه ما ارتباط داشته باشد [20، 21].
سبک زندگی و پایبندی زنان سالمند جامعه مورد پژوهش به حضور بیشتر در منزل و اولویت دادن به نیاز‌های سایر اعضا خانواده در مقابل خواسته‌های خود، تحمل درد و بیماری و نسبت دادن آن به بالا رفتن سن از مواردی است که به نظر می‌رسد باعث شده این نتایج با نتایج مطالعات در سایر شهر‌های کشور که در آن‌ها نیز زنان به دلایل دیگری میزان ناتوانی بیشتری داشتند هم‌راستا باشد. 
البته به دلیل داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻮدن ﺷﺮﻛﺖ در ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺗﻌﺪاد زنان ﺷﺮﻛﺖ‌ﻛﻨﻨﺪه در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻴﺶ از مردان ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﮔﻮﻳﺎ ﺑـﻮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ، اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ.
سایر یافته‌ها نشان دادند که با افزایش تحصیلات، میزان ناتوانی در سالمندان کاهش می‌یابد. این نتایج با مطالعه نوعی و همکاران هم‌خوانی دارد [7]؛ بنابراین به نظر می‌رسد که میان سطح تحصیلات و ناتوانی ارتباط وجود دارد و با افزایش تحصیلات، فرد سالمند اطلاعات بیشتری را در ارتباط با سبک زندگی سالم کسب کرده و به همین دلیل، احتمال بروز ناتوانی در آن‌ها کمتر می‌شود. این یافته‌ها از یکسو ضرورت توجه خاص جامعه و دولت به سلامت زنان (که کمتر از مردان بود) و سالمندان و از سوی دیگر ضرورت تقویت برنامه‌های تحصیلی در سطوح بالاتر را نشان می‌دهد. نتایج رگرسیون لجستیک در مورد سن، جنس و سابقه بیماری زمینه‌ای نیز همانند وجود ارتباط معنی‌دار این عوامل با ناتوانی، به عنوان پیش‌بینی‌کننده‌های میزان ناتوانی مطرح شدند. اما نتایج رگرسیون برای تعداد فرزندان و وضعیت تأهل پیش‌بینی‌کننده میزان ناتوانی نبود که احتمالاً به دلیل وجود حمایت‌های اجتماعی در مناطق روستایی و شهر‌های کوچک است که همگی به نوعی فامیل و یا دوست هستند و اگر سالمندی تنها و بدون همسر و فرزند باشد، او را تحت حمایت خود قرار می‌دهند. این سالمندان ناتوانی کمتری را گزارش کرده‌اند، در مطالعات مظفری، وفایی و شهبازی چنین نتیجه‌ای به دست نیامده بود [‌11 ،‌9 ،6].
نتیجه‌گیری
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ رو ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ، کاهش ﻧﺎﺗﻮانی‌ها شناسایی عوامل مرتبط با ناتوانی در ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺿﺮوری اﺳﺖ. ﺑﻪ‌وﻳﮋه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن بروز ﺷﺪت ﻧﺎﺗﻮانی در زﻧﺎن و اﻓﺮاد ﻛﻢ‌ﺳﻮاد ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه‌های آﺳﻴﺐ‌ﭘﺬﻳﺮ را ﻧﺸﺎن می‌‌دهد. ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ اوﻟﻴﻦ ﭘﮋوهشی ﺑﻮد ﻛﻪ در گناباد ﺑﺮای ﺑﺮرسی ﻧﺎﺗﻮانی ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﺑﻪ همین دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد می‌ﺷﻮد ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺸﺎبهی در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر و ﻧﻴﺰ در ﺳﻄﺢ ملی اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ نمایی از ﻧﺎﺗﻮانی ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در ﻛﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ. استفاده از روش‌های دیگر مطالعه از جمله روش‌های کیفی نیز در این زمینه پیشنهاد می‌شود. حتی مقایسه نتایج حاصل از پژوهش‌های مختلف می‌تواند ابعاد مختلف و عوامل متفاوت مؤثر بر ناتوانی را بشناساند. همچنین ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪد ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎی ﻣؤﺛﺮ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮانی ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد می‌ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴﻞ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ روی ﻧﺎﺗﻮانی ﺳﺎﻟﻤﻨﺪی اﻧﺠﺎم شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش از دانشگاه علوم‌پزشکی گناباد مجوز و کد اخلاق (130.1397.REC.GMU.IR) دریافت کرده است.

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد صالح باقری کاخکی در گروه سالمندی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد است.

مشارکت نویسندگان
نگارش: صالح باقری کاخکی؛ روش‌شناسی، لیلا صادق مقدم؛ تحلیلگر آماری: مهدی بصیری مقدم.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان بین نویسندگان تعارض منافع وجود ندارد.

تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاون محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی گناباد خانم دکتر خسروان و مسئولین مراکز سلامت جامعه گناباد که ما را در انجام این پژوهش یاری کردند سپاسگزاری و قدردانی می‌شود.
 

References
1.Aseyedali M, Sadeghi Mahalli N, Norouzi Tabrizi K. [A review on adult daycare centers in the world (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 13(4):518-29. [DOI:10.32598/SIJA.13.4.518]
2.Tak E, Kuiper R, Chorus A, Hopman-Rock M. Prevention of onset and progression of basic ADL disability by physical activity in community dwelling older adults: A meta-analysis. Ageing Research Reviews. 2013; 12(1):329-38. [DOI:10.1016/j.arr.2012.10.001] [PMID]
3.Sahaf R, Khankeh HR, Abolfathi Momtaz Y, Hamedanchi A. [Content analysis of the topics of ageing-related theses at the university of social welfare and rehabilitation sciences in Iran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2018; 13(3):300-11. [DOI:10.32598/sija.13.3.300]
4.Adib-Hajbaghery M. Evaluation of old-age disability and related factors among an Iranian elderly population. Eastern Mediterranean Health Journal. 2011; 17(9):671-8. [DOI:10.26719/2011.17.9.671] [PMID]
5.Torkaman Gholami J, Mohamadi Shahbolaghi F, Norouzi K, Reza Soltani P. [The relationship between fear of falling and activity limitations among seniors of Ghaem Shahr city in 2013 (Persian)]. Iranian Journal of Rehabilitation Research in Nursing. 2015; 2(1):45-52. http://ijrn.ir/article-1-164-en.html
6.Shahbazi MR, Mirkhani M, Hatamizadeh N, Rahgozar M. [Disability assessments in Tehranian elderly, 2007 (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2008; 3(3-4):84-92. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-105-en.html
7.Noei H, Sahaf R, Akbari Kamrani AA, Abolfathi Momtaz Y, Pourhadi S, Shati M. [The relationship between gender and disability in the elderly people in Tehran municipality pension organization (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2017; 12(1):6-17. [DOI:10.21859/sija-12016]
8.Mazloomymahmmodabad SS, Soltani T, Morowatisharifabad MA, Fallahzadeh H. [Activities of daily living and prevalence of chronic diseases among elderly people in Yazd (Persian)]. The Journal of Toloo-e-behdasht. 2014; 13(3):42-53. http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-1114-en.html
9.Mozafari M, Salimi E, Bastami MR, Azami M, Borji M. [Disability status in the rural older adults in Ilam (Persian)]. Journal of Gerontology. 2016; 1(1):48-54. [DOI:10.18869/acadpub.joge.1.1.64]
10.Adib-Hajbaghery M, Akbari H. [The severity of old age disability and its related factors (Persian)]. Feyz. 2009; 13(3):225-34. http://feyz.kaums.ac.ir/article-1-788-en.html
11.Vafaei Z, Haghdoost AA, Alizadeh M, Dortaj E. [Prevalence of disability and relevant risk factors in elderly dwellers in Isfahan province-2012 (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2014; 8(4):32-40. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-508-en.html
12.Mojadam M, Eshghizadeh M, Johari Naeimi A. [Assessing interpersonal communication skills of elderly in Gonabad city (Persian)]. Journal of Geriatric Nursing. 2015; 2(1):29-38. http://jgn.medilam.ac.ir/article-1-160-en.html
13.Nakhodaeezadeh M, Matlabi H, Raeesi Dehkordi F, Zamen Salehi Fard A. [Evaluation of disability and some of its related factors among the elderly population (65 and older) in Kiar, Iran (Persian)]. Pajoohandeh. 2015; 20(2):95-103. http://pajoohande.sbmu.ac.ir/article-1-2001-en.html
14.Salarzaei M, Malekzadegan AR, Havasian MR, Zaare MA, Behnampoor M, Mahmoodi Z. Assessing the prevalence of disability and its relationship with demographic characteristics of the elderly in Zahedan city in Iran. International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research. 2017; 8(9):3971-7. https://ijpsr.com/bft-article/assessing-the-prevalence-of-disability-and-its-relationship-with-demographic-characteristics-of-the-elderly-in-zahedan-city-in-iran/
15.Dehdari T, Delvarianzadeh M, Ariaeean N, Khosravi F, Bahar A. [Nutritional status and its related factors in older people residing in nursing homes in Semnan province, Iran, 2017 (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(2):224-35. [DOI:10.32598/sija.13.10.420]
16.Nejati V. [Assessing the health status of elderly people in the province of Qom (2007) (Persian)]. Journal of Inflammatory Diseases. 2009; 13(1):67-72. http://journal.qums.ac.ir/article-1-790-en.html
17.Gill TM, Allore H, Holford TR, Guo Z. The development of insidious disability in activities of daily living among community-living older persons. The American Journal of Medicine. 2004; 117(7):484-91. [DOI:10.1016/j.amjmed.2004.05.018] [PMID]
18.Shahbazi MR, Foroughan M, Salman Roghani R, Rahgozar M. [The relationship between disability and variables of depression, cognitive status, and morale among older people (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2016; 11(1):132-41. [DOI:10.21859/sija-1101132]
19.Taş Ü, Verhagen AP, Bierma-Zeinstra SMA, Hofman A, Odding E, Pols HAP, et al. Incidence and risk factors of disability in the elderly: The Rotterdam Study. Preventive Medicine. 2007; 44(3):272-8. [DOI:10.1016/j.ypmed.2006.11.007] [PMID]
20.Hosseini SR, Moslehi A, Hamidian SMT, Taghian SAR. [The relation between chronic diseases and disability in elderly of Amirkola (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2014; 9(2):80-7. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-601-en.html
21.Taheri M, Irandoost Kh, Yousefi S, Jamali A. [Effect of 8-week lower extremity weight-bearing exercise protocol and acute caffeine consumption on reaction time in postmenopausal women (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2017; 12(1):18-29. [DOI:10.21859/sija-120116]