logo
دوره 26، شماره 1 - ( زمستان 1398 )                   جلد 26 شماره 1 صفحات 53-38 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Piri Z, Amiri Majd M, Bazzazian S, Ghamari M. The Mediating Role of Coping Strategies in the Relationship of Difficulties in Emotion Regulation With Internet Addiction Among College Students. Intern Med Today 2019; 26 (1) :38-53
URL: http://imtj.gmu.ac.ir/article-1-3262-fa.html
پیری زهرا، امیری مجد مجتبی، بزازیان سعیده، قمری محمد. نقش میانجی راهبردهای مقابله‌ای در رابطه بین دشواری تنظیم هیجان و اعتیاد به اینترنت. طب داخلی روز. 1398; 26 (1) :38-53

URL: http://imtj.gmu.ac.ir/article-1-3262-fa.html


1- گروه راهنمایی و مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر، ابهر، ایران.
2- گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر، ابهر، ایران. ، amirimajd@abhariau.ac.ir
3- گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر، ابهر، ایران.
واژه‌های کلیدی: مقابله، هیجان، اینترنت، رفتار اعتیادی
متن کامل [PDF 3176 kb]   (2889 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (4073 مشاهده)
متن کامل:   (4440 مشاهده)

مقدمه

امروزه استفاده از اینترنت برای بسیاری از افراد به خصوص دانشجویان، برای اهداف آموزشی و سرگرمی، بخش مهمی از زندگی روزمره است [۱]. اینترنت خدمات ارزشمندی برای بسیاری از افراد ارائه می دهد، اما اعتیاد به اینترنت یا استفاده پاتولوژیک از اینترنت به معنای عدم توانایی در کنترل استفاده شخص از اینترنت، درنهایت باعث مشکلات روان شناختی، اجتماعی و مشکلاتی درمدرسه یا کار و زندگی فردی می شود [۲]. بر اساس نتایج مطالعات اخیر شیوع این اختلال بین دانشجویان ایرانی از ۸ تا ۲۵ درصد متغیر است ، ۳]. افراد مبتلا به اعتیاد به اینترنت بیش از حد از اینترنت استفاده می کنند که اغلب به اتلاف وقت و غفلت از شغل منجر می شود و احساسات خشم، اضطراب و افسردگی را در هنگام عدم دسترسی به اینترنت ایجاد می کند [۵]. اعتیاد به اینترنت به عنوان یک اختلال روانی مشخص و متمایز در تشخیص و راهنمای آماری اختلالات روانی، نسخه پنجم آورده شده است [۶].

اعتیاد به اینترنت به استفاده بیش از حد از اینترنت یا استفاده از اینترنت به صورت غیرمنظقی اشاره دارد [۷]، یانگ باور دارد که واژه اعتیاد برای کاربران اینترنت استفاده شود؛ زیرا همان نشانه های اعتیاد به الکل و سیگار را دارد. عوامل روان شناختی و محیطی در زندگی دانشجویان ممکن است آن ها را نسبت به اعتیاد اینترنتی آسیب پذیر کند [۵]، همچنین استفاده بیش از حد از اینترنت کاهش زمان صرف شده با خانواده و دوستان و کاهش بهزیستی روان شناختی [۸]، عزت نفس ضعیف تر [۹]، کاهش سلامت روان [۱۰]، افزایش میزان تنهایی و افسردگی [۱۱]، تکانشگری، حساسیت و انزوای اجتماعی [۵] را به دنبال دارد.

شناسایی عوامل مرتبط با اعتیاد به اینترنت حائز اهمیت است. یکی از عواملی که ارتباط نزدیکی با رفتارهای اعتیادی دارد، تنظیم هیجان1 است. تنظیم هیجان، شکل خاصی از خودتنظیم گری و فرایندی است که افراد از طریق آن هیجان هایشان را به منظور پاسخ دهی مناسب به درخواست های محیطی خود به شکلی هشیار یا ناهشیار تنظیم می کنند. دشواری تنظیم هیجان از طریق بروز مشکلاتی در آگاهی، درک و پذیرش هیجان ها، فقدان دسترسی به راهبردهای انطباقی در مواجهه با هیجان های مختلف و یا ناتوانی در کنترل رفتار به هنگام مواجهه با هیجان های مختلف و یا ناتوانی در کنترل رفتار به هنگام مواجهه با انگیختگی های شدید هیجانی تعریف می شود [۱۲].

الگوهای نظری اخیر، تنظیم موفق هیجان را با پیامدهای سلامت، روابط بین فردی، عملکرد شغلی و تحصیلی مرتبط دانسته اند [۱۳]. برعکس، بروز مشکلات در تنظیم هیجان با عوامل خطر و رفتار اعتیادی همراه است. شواهد فراوانی وجود دارد که نشان دهنده ارتباط دشواری تنظیم هیجان با استفاده مشکل ساز از اینترنت است [۱۵، ۱۴]. وقتی افراد بیش از حد از اینترنت استفاده می کنند، این استفاده ممکن است راهی برای فرار از واقعیت و منحرف کردن ذهن از استرس و احساسات منفی باشد و افرادی که مشکلاتی در تنظیم هیجان دارند به احتمال بیشتری از اینترنت به عنوان راهبردی برای تنظیم هیجانات منفی خود استفاده می کنند که این امر به اعتیاد اینترنتی منجر شود [۱۶].

درمجموع می توان گفت راهبردهای تنظیم هیجان از همبسته های اساسی آسیب شناسی روانی است. افرادی که در تنظیم هیجانات اختلال دارند، ممکن است بیشتر متمایل به تنظیم هیجانات منفی با فعالیت هایی باشند که با لذت آنی همراه است [۱۷]. به علاوه مکانیسم هایی که در رابطه بین دشواری تنظیم هیجان و اعتیاد به اینترنت نقش میانجی دارند، معلوم نیستند. برای درک بهتر ضروری است چگونگی ارتباط دشواری تنظیم هیجان با اعتیاد به اینترنت را برای طراحی مداخلات مؤثر در جهت کاهش اعتیاد به اینترنت بفهمیم.

راهبرد مقابله که بر حل عوامل استرس زا اثرات کوتاه مدت دارد و همچنین اثرات بلند مدت بر بهزیستی روانی و جسمانی دارد، ممکن است یکی از متغیرهای میانجی باشد. مقابله به راهبردهایی اشاره می کند که افراد وقتی که با وقایع استرس زا مواجه می شوند، آن ها را برای مدیریت شناخت، هیجان و رفتار به کار می گیرند [۱۷]. به طور کلی راهبردهای مقابله ای به دو نوع تقسیم می شوند: راهبرد مقابله کارآمد، شامل اقدامات سازنده فرد در رابطه با شرایط تنش زاست و سعی دارد تا منبع تنیدگی را حذف کرده یا تغییر دهد. راهبرد مقابله ای ناکارآمد شامل کوشش هایی جهت تنظیم پیامدهای هیجانی واقعه تنش زاست و تعادل عاطفی و هیجانی را از طریق کنترل هیجانات حاصله از موقعیت تنش زا حفظ می کند.

در پژوهشی تانگ و همکاران [۱۸] دریافتند راهبرد مقابله ای ناکارآمد خطر اعتیاد به اینترنت را افزایش می دهد، در حالی که رابطه ای بین راهبرد مقابله کارآمد و اعتیاد به اینترنت وجود نداشت. نتایج پژوهش دیگری [۱۹] نشان داد هم راهبرد مقابله کارآمد و هم راهبرد مقابله ناکارآمد با اعتیاد به اینترنت به ترتیب رابطه منفی و مثبت دارند. هیجانات می توانند باعث واکنش مثبت یا منفی در افراد شوند و اگر متناسب با موقعیت باشند، می توانند باعث واکنش مثبت و در غیر این صورت باعث واکنش منفی می شوند [۲۰].

پژوهش ها حاکی از رابطه بین دشواری تنظیم هیجان و راهبردهای مقابله ای است [۲۲، ۲۱]. تلاش های مقابله ای که در پاسخ به یک رویداد استرس زا آغاز می شود، قبل و بعد از آن رویداد استرس زا، توسط تلاش هایی برای تنظیم هیجانات پشتیبانی می شود. مهارت های تنظیم هیجان ضعیف قبل از استرس ممکن است به شروع یا وقوع حوادث استرس زا کمک کند. به عنوان مثال عوامل استرس زایی که در نتیجه اقدامات فرد رخ می دهند، پس از پایان رویداد استرس زا و به دلیل دشواری در تنظیم هیجانات منفی می تواند منجر به هیجانات شدید و طولانی، حتی در غیاب استرس شود و فرد را آسیب پذیر کند [۲۳].

استفاده بیش از حد از اینترنت به عنوان نوعی اعتیاد رفتاری محسوب می شود [۲۴] که علت گرایش به آن می تواند تمایل افراد به دوری گزیدن از مشکلاتی باشد که در زندگی شخصی با آن مواجه اند و به عبارتی افراد برای فرار از مشکلات زندگی به اینترنت روی می آورند [۲۵] که می تواند مشکلات جدی تحصیلی و خانوادگی برای آن ها به وجود آورد. با توجه به گسترس روزافزون استفاده بیش از حد از اینترنت در ایران، به خصوص در میان جوانان و کمبود مطالعاتی که به بررسی متغیرهای میانجی احتمالی بین دشواری تنظیم هیجان و اعتیاد به اینترنت پرداخته اند، پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش میانجی راهبردهای مقابله ای در رابطه بین دشواری تنظیم هیجان با اعتیاد به اینترنت انجام شد.

مواد و روش ها

روش پژوهش حاضر توصیفی همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج (حدود ۳۴ هزار دانشجوی در حال تحصیل) در سال ۱۳۹۷، تشکیل می دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با مقدار خطای ۰۵/۰، ۳۷۹ بود. با توجه به محدویت های پژوهشگر، از روش نمونه گیری دردسترس برای انتخاب نمونه استفاده شد. با هماهنگی گروه های آموزشی دانشکده های مدیریت، حسابداری و حقوق، دو کلاس از رشته مدیریت، چهار کلاس از رشته حسابداری و دو کلاس از رشته حقوق در اختیار پژوهشگر قرار گرفت. ملاک های ورود به پژوهش عبارت بودند از: عدم ناتوانی جسمی مانند معلولیت بینایی، رضایت و تمایل دانشجو از شرکت در مطالعه، داشتن تلفن همراه اندروید یا آی اُ اس یا تبلت و متولدین ۱۳۶۰ به بعد. معیارهای خروج عبارت بودند از: اعتیاد به مواد مخدر و اعتیادآور، سابقه اختلالات روان پزشکی (اظهار شده توسط دانشجو)، استفاده از اینترنت به میزان کمتر از یک ساعت، دارابودن شغلی که در ارتباط مستقیم با اینترنت باشد مانند کسب وکار اینترنتی و عدم ادامه همکاری با پژوهشگران. بعد از انتخاب نمونه، بیان هدف پژوهش، دادن اطمینان خاطر به دانشجویان که نتایج صرفاً جنبه پژوهشی دارد و عدم ضرورت نوشتن نام و نام خانوادگی، ابزارها به کار گرفته شدند.

برای رعایت ملاحظات اخلاقی فرم رضایت آگاهانه از شرکت در پژوهش به همراه پرسش نامه های فاقد نام و نام خانوادگی و همچنین فاقد نام رشته تحصیلی در بین دانشجویان توزیع شد و برای اطمینان از محرمانه بودن اطلاعات، پرسش نامه در پاکت گذاشته شده و دانشجویان پس از تکمیل پرسش نامه ها، آن را در پاکت قرار می دادند. از تعداد ۴۶۰ پرسش نامه توزیع شده، ۴۰۶ پرسش نامه بازگردانده شد. از این میان ۳۰ داده به دلیل داده های مفقوده و یک داده به دلیل داده های پرت چند متغیره کنار گذاشته شدند و تحلیل روی ۳۷۵ داده انجام شد.

در این مطالعه برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی متناسب (فراوانی، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون ساده و سلسله مراتبی استفاده شد. آنالیز داده ها با استفاده از نسخه ۲۵ برنامه آماری SPSS انجام گرفت. برای جمع آوری داده ها از ابزارهای زیر استفاده شد.

پرسش نامه راهبردهای مقابله ای2

این پرسش نامه توسط بلینگز و موس ساخته شده [۲۷] که نحوه پاسخگویی افراد به حوادث استرس زا را می سنجد و شامل ۱۹ سؤال بلی / خیر است که سه نوع مقابله رفتاری فعال، شناختی فعال و اجتماعی را می سنجد. بیلینگز و موس در سال ۱۹۸۴ در بررسی رفتارهای مقابله ای گروهی از بیماران افسرده آیتم های پرسش نامه قبلی را به ۳۲ ماده افزایش دادند و به جای بلی / خیر از مقیاس لیکرت چهاردرجه ای استفاده کردند. در این پرسش نامه جدید پنج نوع راهبرد مقابله ای مشخص شد: ۵ ماده مربوط به مقابله متمرکز بر ارزیابی شناختی، ۳ ماده مربوط به مقابله متمرکز بر حل مسئله، ۱۱ ماده مربوط به مقابله متمرکز بر هیجان، ۴ ماده مربوط به مقابله مبتنی بر جلب حمایت اجتماعی و ۹ ماده مربوط به مقابله متمرکز بر مهار جسمانی یا جسمانی کردن مشکلات است.

بیلینگز و موس دو نوع راهبرد مقابله ای کارآمد و ناکارآمد را با توجه به سؤالات طراحی کردند که سؤال های ۱، ۳، ۴، ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۲۹ و ۳۰ مربوط به راهبرد مقابله ای کارآمد و سؤال های ۲، ۵، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۷، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸، ۳۱ و ۳۲ مربوط به راهبرد مقابله ای ناکارآمد است [۲۶]. در این مطالعه آلفای کرونباخ راهبرد مقابله ای کارآمد ۷۲/۰ و آلفای کرونباخ راهبرد مقابله ای ناکارآمد ۷۵/۰ است.

پرسش نامه اعتیاد به اینترنت3

این پرسش نامه توسط یانگ توسعه و تکامل یافت [۲۷]. این مقیاس یک ارزیابی خودسنجی ۲۰ ماده ای بر اساس درجه بندی لیکرت برای اندازه گیری اعتیاد به اینترنت است. درجه بندی آن به صورت همیشه (نمره ۵) تا هرگز (نمره صفر) است. دامنه نمرات این آزمون از صفر تا ۱۰۰ است. هرچه نمره فرد بیشتر باشد وابستگی و اعتیاد او به اینترنت بیشتر است. میزان اعتیاد به اینترنت بر اساس نمرات به چهار طبقه تقسیم بندی شد: نمرات صفر تا ۱۹ معمولی، نمرات ۲۰ تا ۴۹ خفیف، نمرات ۵۰ تا ۷۹ متوسط و نمرات ۸۰ تا ۱۰۰ شدید. در ایران پایایی آن به روش بازآزمایی ۸۲/۰، همسانی درونی ۸۸/۰ و تصنیف ۷۲/۰ به دست آمده است [۲۸]. در این پژوهش پایایی آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای کل نمونه ۹۲/۰ محاسبه شد.

پرسش نامه دشواری تنظیم هیجان4

یک ابزار ۳۶ آیتمی است که توسط روئمر و گرتز برای ارزیابی دشواری تنظیم هیجان ساخته شده است [۱۲]. این مقیاس شامل شش زیر مؤلفه عدم پذیرش پاسخ هیجانی، دشواری در انجام رفتار هدفمند، دشواری در کنترل تکانه، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی و عدم وضوح هیجانی است. نحوه پاسخ دهی به این مقیاس بر اساس یک مقیاس پنج درجه ای لیکرت است. نمرات بالاتر به معنای دشواری بیشتر در تنظیم هیجانی است. بررسی های سازندگان، پایایی این مقیاس را بر اساس بازآزمایی، ۸۸/۰ و همسانی درونی مقیاس را بر اساس آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۹۳/۰ و برای خرده مقیاس ها بالای ۸۰/۰ گزارش کردند. روایی این آزمون با استفاده از تحلیل عاملی در یک پژوهش ایرانی [۲۹] بررسی شده است که تأیید کننده روایی سازه ابزار بود. در این پژوهش پایایی آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای کل نمونه ۸۸/۰ به دست آمد.

یافته ها

از ۳۷۵ دانشجوی مورد مطالعه ۴/۳۴ درصد مرد و ۱/۶۵ درصد زن بودند. ۹/۹۰ درصد از آن ها با خانواده زندگی کرده و ۳/۸۸ درصد مجرد بودند. ۶/۶۱ درصد از دانشجویان فاقد شغل و ۷/۳۵ درصد دارای شغل بودند. میزان ساعات سپری شده در اینترنت اعم از تلگرام، واتس آپ، اینستاگرام، بازی های کامپیوتری و غیره ۱ تا ۵ ساعت (۸/۵۹ درصد) با بیشترین فراوانی و ۱۰ تا ۱۵ ساعت (۹/۵ درصد) با کمترین فراوانی بود. همچنین یافته توصیفی در مورد میزان درآمد خانواده نشان داد درآمد متوسط با بیشترین فراوانی ۵۹/۷ درصد و درآمد بالا با کمترین فراوانی ۱۴/۱ درصد بود. سایر اطلاعات در جدول شماره ۱ درج شده است.

همان طور که در جدول شماره ۲ نشان داده شده است، بین اعتیاد به اینترنت و راهبرد مقابله ناکارآمد (۳۸۶/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار و بین اعتیاد به اینترنت و راهبرد مقابله کارآمد (۰۶۹/۰=r، ۰۰۱/۰< P) رابطه معناداری وجود ندارد.

بین اعتیاد به اینترنت و دشواری تنظیم هیجان (۵۴۸/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین اعتیاد به اینترنت و عدم پذیرش پاسخ هیجانی (۵۲۳/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین اعتیاد به اینترنت و دشواری در انجام رفتار هدفمند (۳۸۳/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین اعتیاد به اینترنت و دشواری در کنترل تکانه (۴۳۲/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین اعتیاد به اینترنت و دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی (۴۹۹/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار و بین اعتیاد به اینترنت و عدم وضوح هیجانی (۳۸۶/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. اما بین اعتیاد به اینترنت و فقدان آگاهی هیجانی (۰۶۹/۰=r، ۰۵/۰< P) رابطه معناداری وجود ندارد.

بین دشواری تنظیم هیجان و راهبرد مقابله ناکارآمد (۳۸۶/۰= r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین عدم پذیرش پاسخ هیجانی و راهبرد مقابله ناکارآمد (۴۸۰/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین دشواری در انجام رفتار هدفمند و راهبرد مقابله ناکارآمد (۳۶۳/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین دشواری در کنترل تکانه و مقابله ناکارآمد (۴۳۰/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی و مقابله ناکارآمد (۴۶۳/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار، بین عدم وضوح هیجانی و مقابله ناکارآمد (۳۴۱/۰=r، ۰۰۱/۰> P) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، اما بین فقدان آگاهی هیجانی و مقابله ناکارآمد (۰۲/۰- =r، ۰۵/۰< P) رابطه معناداری وجود ندارد.

چنان که در جدول شماره ۲ ملاحظه می شود، بین متغیرهای دشواری تنظیم هیجان به غیر از متغیر فقدان آگاهی هیجانی با راهبرد مقابله ناکارآمد و راهبرد مقابله ناکارآمد با اعتیاد به اینترنت (شرط اول و دوم پیشنهادی بارون و کنی) همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد. با توجه به اینکه راهبرد مقابله کارآمد با اعتیاد به اینترنت رابطه نداشت، از تحلیل نقش میانجی حذف شد.

همچنین جدول شماره ۳ نقش میانجیگری متغیر راهبرد مقابله ناکارآمد برای عدم پذیرش پاسخ هیجانی (۴۹/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) با ضریب تعیین ۲۷ درصد، دشواری در انجام رفتار هدفمند (۳۶/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) با ضریب تعیین ۲۰ درصد، دشواری در کنترل تکانه (۴۱/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) با ضریب تعیین ۲۲ درصد، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی (۴۶/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) با ضریب تعیین ۲۵ درصد، عدم وضوح هیجانی (۳۷/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) با ضریب تعیین ۲۱ درصد، دشواری تنظیم هیجان (۵۷/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) با ضریب تعیین ۳۵ درصد و اعتیاد به اینترنت به روش رگرسیون سلسله مراتبی هم زمان را نشان می دهد. در مرحله اول مقدار بتای اعتیاد به اینترنت بر روی متغیرهای دشواری تنظیم هیجان بررسی شد که ضریب های به دست آمده به صورت مثبت و معنادار است.

این یافته ها نشان می دهند که دشواری تنظیم هیجان پیش بینی کننده مثبت و معنادار اعتیاد به اینترنت است و واریانس اعتیاد به اینترنت را پیش بینی می کند. نتایج مرحله اول تأیید می کند که بین متغیر وابسته و مستقل رابطه معنادار وجود دارد (شرط سوم پیشنهادی بارون و کنی). برای کنترل نقش عدم پذیرش پاسخ هیجانی (۴۰/۰= ß، ۰۰۱/۰= P)، دشواری در انجام رفتار هدفمند (۲۴/۰= ß، ۰۰۱/۰= P)، دشواری در کنترل تکانه (۳۰/۰= ß، ۰۰۱/۰= P)، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی (۳۶/۰= ß، ۰۰۱/۰= P)، عدم وضوح هیجانی (۲۶/۰= ß، ۰۰۱/۰= P)، دشواری تنظیم هیجان (۴۷/۰= ß، ۰۰۱/۰= P) و تعیین نقش میانجی راهبرد مقابله ناکارآمد، رگرسیون سلسله مراتبی همزمان اعتیاد به اینترنت، روی دشواری تنظیم هیجان و راهبرد مقابله ناکارآمد محاسبه شد.

در این مرحله توان پیش بینی متغیرهای دشواری تنظیم هیجان نسبت به مرحله ای که به تنهایی وارد معادله رگرسیون شدند کاهش یافت، اما هنوز مقدار معنادار است و شرط چهارم بارون و کنی تأیید شد. بر این اساس اگر با ورود متغیر میانجی به معادله رگرسیون، ضریب متغیر مستقل به سمت صفر یا کاهش میل کند، میانجیگری یا واسطه گری مورد تأیید قرار می گیرد.

بحث

اعتیاد به اینترنت دارای پیامدهای منفی از جمله جسمانی، روان شناختی، اجتماعی و تحصیلی است. در این مطالعه، رابطه بین متغیرهای عدم پذیرش پاسخ هیجانی، دشواری در انجام رفتار هدفمند، دشواری در کنترل تکانه، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی، عدم وضوح هیجانی با اعتیاد به اینترنت، همچنین نقش میانجی راهبردهای مقابله ای در این روابط بررسی شد.

نتایج نشان داد بین متغیرهای دشواری تنظیم هیجان و اعتیاد به اینترنت (به جز فقدان آگاهی هیجانی) رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد؛ بنابراین دشواری های تنظیم هیجان نقش مهمی در اعتیاد به اینترنت بازی می کنند. به صورت جزئی تر نتایج مطالعه حاضر نشان داد که از میان دشواری های تنظیم هیجان به ترتیب عدم پذیرش پاسخ هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی، دشواری در کنترل تکانه، دشواری در انجام رفتار هدفمند و عدم وضوح هیجانی بیشترین رابطه را با اعتیاد به اینترنت داشته اند. یافته ها نشان می دهد افرادی که اعتیاد به اینترنت دارند به احتمال بیشتری دشواری تنظیم هیجان دارند، این یافته با نتایج پژوهش ها همسوست. از جمله کسل و همکاران نشان دادند که هرچه دشواری تنظیم هیجان بیشتر باشد، استفاده بیش از حد از اینترنت افزایش می یابد [۱۴].

یافته هورمس و همکاران بیانگر این بود که افزایش میزان استفاده از شبکه های اجتماعی آنلاین با نقص هایی در تنظیم هیجان همراه است [۳۰]. افرادی که در تنظیم هیجاناتشان نقص دارند، اغلب از هیجان های منفی از طریق رفتارهای اعتیادی اجتناب می کنند؛ به این علت که فاقد راهبردهای مناسب برای مدیریت هیجاناتشان هستند؛ اگرچه شکست در کنترل وابستگی روانی و جسمانی باعث می شود هیجانات منفی بیشتری داشته باشند. بنابراین یک چرخه مبهم از رفتارهای اعتیادی ایجاد می شود [۳۱] و افرادی که از درک دقیق هیجانات خود و دیگران عاجزند، سازگاری اجتماعی ضعیفی دارند این امر به نوبه خود موجب کاهش حمایت اجتماعی و احساس کارآمدی می شود [۳۲]. همچنین نتایج پژوهش مارینو و اسپادا نشان داد که تنظیم هیجان پیش بینی کننده استفاده بیش از حد از اینترنت است [۱۵]. در واقع با بالا رفتن نمره هرکدام از زیرمقیاس ها میزان استفاده از راهبرد ناکارآمد افزایش داشته و بالتبع میزان اعتیاد به اینترنت افزایش پیدا می کند. درواقع این زیرمقیاس ها عواملی هستند که اعتیاد به اینترنت را افزایش می دهند.

استفاده از اینترنت ممکن است به عنوان یک عملکرد تنظیم کننده هیجانات باشد برای افرادی که در تنظیم هیجانات دشواری و نقص دارند. این استفاده بیش از حد از اینترنت به آن ها کمک می کند تا حواس خود را از هیجان منفی دور کنند یا احساسات تنهایی را کنترل کنند و در نهایت به اعتیاد اینترنتی مبتلا شوند [۳۳]. بُعد فقدان آگاهی هیجانی، همبستگی معناداری با اعتیاد به اینترنت نداشت. این بُعد در پژوهش های دیگر از جمله کچویی و آشتیانی [۳۴] با پیامدها رابطه معناداری نداشته است. به نظر می رسد بهتر است بررسی بیشتر ساختار عاملی و اعتبار پرسش نامه دشواری تنظیم هیجان مد نظر قرار گیرد.

نتایج همچنین نشان داد راهبرد مقابله ناکارآمد در رابطه بین متغیرهای عدم پذیرش پاسخ هیجانی، دشواری در انجام رفتار هدفمند، دشواری در کنترل تکانه، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی، عدم وضوح هیجانی با اعتیاد به اینترنت، نقش میانجی دارد. تنظیم هیجان به معنی توانایی فرد (هنگامی که لازم و مضطرب است) برای درک و قبول احساس خود و همچنین استفاده از راهبردهای مدیریت مناسب برای هیجان های ناخوشایند است [۳۵]. همچنین تنظیم هیجان نقش مهمی در مقابله افراد با استرس دارد [۳۶]. نتایج پژوهش سپهریان آذر و همکاران نشان داد که بین دشواری تنظیم هیجان و سبک مقابله هیجان مدار رابطه مثبت و معناداری وجود دارد که با نتایج این پژوهش همسو بود [۲۱].

در دومین گام آنالیز میانجی، راهبرد مقابله ناکارآمد به طور معناداری اعتیاد به اینترنت را پیش بینی کرد. وقتی فرد آشفته می شود، راهبرد مقابله ناکارآمد ممکن است به شرایط نامطلوبی منجر شود که موجب هیجانات منفی شود. در این مورد، افراد برای فرار از هیجانات منفی، زمان خود را در اینترنت صرف می کنند [۳۷].

در مقابل، راهبرد مقابله کارآمد با اعتیاد به اینترنت رابطه نداشت؛ بنابراین از ادامه آنالیز میانجی حذف شد. بعضی از مطالعات گزارش کرده اند افرادی که اعتیاد اینترنتی دارند کمتر به استفاده از راهبرد مسئله مدار گرایش پیدا می کنند [۳۹، ۳۸]، نتیجه این مطالعه و مطالعات دیگری [۴۰، ۱۸، ۱۱] حاکی از عدم رابطه معنادار بین راهبرد مقابله مسئله مدار و اعتیاد به اینترنت است.

توضیح احتمالی این است که رابطه بین این دو متغیر قوی نیست و ممکن است تا حدودی به کار پژوهشگران دیگر وابسته باشد تا عواملی مثل مشوق های آنلاین یا خودکنترلی را با دقت مورد بررسی قرار بدهند [۱۱]. این توضیح، این دیدگاه را نشان می دهد که هرچند راهبرد هیجان مدار تأثیر مستقیمی بر آسیب شناسی دارد، اثر راهبرد مسئله مدار بر آسیب شناسی اغلب توسط عوامل فردی و محیطی تعدیل می شود [۴۱]. توضیح دیگر این است که راهبرد مسئله مدار کمک می کند عوامل استرس زا در زندگی واقعی کم شود یا کاهش پیدا کند و خطر اعتیاد اینترنتی کاهش یابد. از طرف دیگر، ممکن است جست وجوی حمایت اجتماعی آنلاین از طرف افراد را به دنبال داشته باشد که باعث افزایش خطر اعتیاد اینترنتی می شود. تحقیقات بیشتری لازم است تا این پیچیدگی ها را در مطالعه حاضر توضیح دهد.

نتیجه گیری

در نهایت می توان نتیجه گرفت که راهبرد مقابله ناکارآمد در رابطه بین دشواری تنظیم هیجان و اعتیاد به اینترنت نقش میانجی دارد، به این صورت که هر چه افراد نمرات بالاتری در دشواری تنظیم هیجان داشته باشند، از راهبرد مقابله ناکارآمد استفاده کرده و مقابله ناکارآمد به نوبه خود میزان اعتیاد به اینترنت را افزایش می دهد.

از محدودیت های این پژوهش این بود که از ابزارهای خودگزارشی استفاده شده بود و این احتمال وجود دارد که پرسش نامه ها با دقت پاسخ داده نشده باشد. ضرورت در دسترس بودن آزمودنی ها باعث شد انجام پژوهش فقط توسط دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی کرج اجرا شود و تعمیم نتایج را به دیگر جوامع دانشجویی با مشکل روبه رو کند.

پیشنهاد می شود روایی و پایایی پرسش نامه دشواری تنظیم هیجان به دلیل عدم رابطه متغیر فقدان آگاهی هیجانی در این مطالعه، در مطالعات دیگر بررسی شود و این پژوهش در جمعیت غیردانشجو به ویژه نوجوانان انجام شود تا میزان تعمیم پذیری آن افزایش یابد و در پژوهش های دیگر عامل شخصیت و طرح واره های ناسازگار اولیه هم اندازه گیری شود. به منظور پیشگیری از اعتیاد به اینترنت در میان جوانان، پیشنهاد می شود برای بهبود مهارت های تنظیم هیجانی آموزش های لازم داده شود. همچنین آموزش تنظیم هیجانات به عنوان یک جزء اساسی در درمان های مختلف گنجانده شود، مثل درمان هیجان محور [۴۲]، درمان مبتنی بر پذیرش و ذهن آگاهی و درمان تنظیم هیجان [۳۱].

همچنین پیشنهاد می شود آموزش مهارت های مقابله ای [۴۳] مدنظر قرار گیرد تا بهزیستی دانشجویان افزایش پیدا کند. این درمان ها به عنوان راهبردهایی بالقوه می توانند برای پیشگیری از اعتیاد اینترنتی در میان جوانان و به ویژه دانشجویان گنجانده شود. همچنین پیشنهاد می شود تحلیل های آماری برای دخترها و پسرها به صورت جداگانه ای انجام گیرد تا اگر تفاوتی بین دو جنس وجود دارد، بررسی شود.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش

تمامی شرکت کنندگان به صورت آگاهانه و با رضایت در این تحقیق شرکت کردند و این پژوهش در کمیته اخلاق دانشگاهی طبق نامه شماره ۱۸۷۶/۲۵/۱۹، به تاریخ ۰۸/۰۷/۱۳۹۸ مورد تأیید قرار گرفته است.

حامی مالی

این پژوهش برگرفته از رساله دکتری زهرا پیری در رشته مشاوره با کد ۲۰۷۲۱۶۰۲۹۶۱۰۰۷ است که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر در سال ۱۳۹۸ ارائه شده است.

مشارکت نویسندگان

ایده اصلی، طراحی مطالعه، تدوین دست نوشته، بازبینی نهایی مقاله: زهرا پیری، مجتبی امیری مجد، سعیده بزازیان و محمد قمری.

تعارض منافع

بنابر اظهار نویسندگان این مقاله هیچ گونه تعارض منافعی ندارد.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج که با صدور مجوز اجرا در تاریخ مهر ۱۳۹۷ و هماهنگی با دانشکده علوم انسانی(حقوق، مدیریت و حسابداری) جهت اجرای این پژوهش همکای لازم را انجام دادند و همچنین از همکاری اداره پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر جهت اجرای این پژوهش و دانشجویان دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج که در اجرای این پژوهش همکاری کردند، تشکر و قدردانی می شود.


1. Emotion regulation

2. Billings and Moos Coping strategies Questionnaire (CRS)

3. Internet Addiction Test (IAT)

4. Difficulties In Emotion Regulation Scale (DERS)

 

References

  1. Ko CH, JY, Chen CS, Chen CC, Yen CF. Psychiatric comorbidity of Internet addiction in college students: An interview study. CNS Spectrums. 2008; 13(2):147-53. [DOI:10.1017/S1092852900016308] [PMID]
  2. Cao F, Su L. Internet addiction among Chinese adolescents: Prevalence and psychological features. Child Care, Health and Development. 2007; 33(3):275-81. [DOI:10.1111/j.1365-2214.2006.00715.x] [PMID]
  3. Abdollahzadeh R, Mehranpour R. [Studying the level of addiction to Internet among Internet centers’ users of Birjand County in 2016 (Persian)]. Journal of Preventive Medicine. 2016; 3(3):8-13. http://jpm.hums.ac.ir/article-1-181-en.html
  4. Khatib Zanjani N, Agah Harris M. [The prevalence of Internet addiction among the students of Payame Noor University in Semnan Province (Persian)]. Interdisciplinary Journal of Virtual Learning in Medical Sciences. 2014; 5(2):1-7. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=242531
  5. Young KS, Rogers RC. The relationship between depression and Internet addiction. Cyberpsychology & Behavior. 1998; 1(1):25-8. [DOI:10.1089/cpb.1998.1.25]
  6. Block JJ. Issues for DSM-V: Internet addiction. The American Journal of Psychiatry. 2008; 165(3):306-7. [DOI:10.1176/appi.ajp.2007.07101556] [PMID]
  7. Hasanzade R, Farivar S. [Addiction to internet: Damage resulting from technology (Persian)]. Journals Management System. 2011; (1):1-22. http://journals.police.ir/article_15735.html
  8. Kim J, LaRose R, Peng W. Loneliness as the cause and the effect of problematic Internet use: The relationship between Internet use and psychological well-being. CyberPsychology & Behavior. 2009; 12(4):451-5. [DOI: 10.1089/cpb.2008.0327] [PMID]
  9. Kumar M, Mondal A. A study on Internet addiction and its relation to psychopathology and self-esteem among college students. Industrial Psychiatry Journal. 2018; 27(1):61-6. [DOI:10.4103/ipj.ipj_61_17] [PMID] [PMCID]
  10. Gupta A, Khan AM, Rajoura OP, Srivastava S. Internet addiction and its mental health correlates among undergraduate college students of a university in North India. Journal of Family Medicine and Primary Care. 2018; 7(4):721-7. [DOI:10.4103/jfmpc.jfmpc_266_17] [PMID] [PMCID]
  11. Whang LS, Lee S, Chang G. Internet over-users’ psychological profiles: A behavior sampling analysis on internet addiction. Cyberpsychology & Behavior. 2003; 6(2):143-50. [DOI:10.1089/109493103321640338] [PMID]
  12. Gratz KL, Roemer L. Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment. 2004; 26:41-54. [DOI:10.1023/B:JOBA.0000007455.08539.94]
  13. Mayer JD, Salovey P, Caruso DR. Target articles: “Emotional intelligence: Theory, findings, and implications”. Psychological Inquiry. 2004; 15(3):197-215. [DOI:10.1207/s15327965pli1503_02]
  14. Casale S, Caplan SE, Fioravanti G. Positive metacognitions about Internet use: The mediating role in the relationship between emotional dysregulation and problematic use. Addictive Behaviors. 2016; 59:84-8. [DOI:10.1016/j.addbeh.2016.03.014] [PMID]
  15. Spada MM, Marino C. Metacognitions and emotion regulation as predictors of problematic Internet use in adolescents. Clinical Neuropsychiatry. 2017; 14(1):59-63. https://www.researchgate.net/publication/308693588
  16. Yildiz MA. Emotion regulation strategies as predictors of internet addiction and smartphone addiction in adolescents. Journal of Educational Sciences and Psychology. 2017; 7(1):66-78.
  17. Tice DM, Bratslavsky E, Baumeister RF. Emotional distress regulation takes precedence over impulse control: If you feel bad, do it!. In: Baumeister RF. Self-Regulation and Self-Control: Selected Works of Roy Baumeister. Abingdon: Routledge; 2018. 275-306. [DOI:10.4324/9781315175775-8]
  18. Tang J, Yu Y, Du Y, Ma Y, Zhang D, Wang J. Prevalence of internet addiction and its association with stressful life events and psychological symptoms among adolescent internet users. Addictive Behaviors. 2014; 39(3):744-7. [DOI:10.1016/j.addbeh.2013.12.010] [PMID]
  19. Brand M, Laier C, Young KS. Internet addiction: coping styles, expectancies, and treatment implications. Frontiers in Psychology. 2014; 5:1256. [DOI:10.3389/fpsyg.2014.01256] [PMID] [PMCID]
  20. Shiota MN, Campos B, Keltner D, Hertenstein MJ. Positive emotion and the regulation of interpersonal relationships. In: Philippot P, Feldman RS, editors. The regulation of Emotion. London: Psychology Press; 2004. p. 129-58. [DOI:10.4324/9781410610898]
  21. Sepehrian Azar F, Asadi Majreh S, Asadnia S, Farnoodi L. [The relationship between attachment and coping styles with emotion dysregulation in adolescence (Persian)]. Studies in Medical Sciences. 2014; 25(10):922-30. http://umj.umsu.ac.ir/article-1-2548-en.html
  22. Di Blasi M, Giardina A, Giordano C, Lo Coco G, Tosto C, Billieux J, et al. Problematic video game use as an emotional coping strategy: Evidence from a sample of MMORPG gamers. Journal of Behavioral Addictions. 2019; 8(1):25-34. [DOI:10.1556/2006.8.2019.02] [PMID] [PMCID]
  23. Compas BE, Jaser SS, Dunbar JP, Watson KH, Bettis AH, Gruhn MA, et al. Coping and emotion regulation from childhood to early adulthood: Points of convergence and divergence. Australian Journal of Psychology. 2014; 66(2):71-81. [DOI:10.1111/ajpy.12043] [PMID] [PMCID]
  24. Jorgenson AG, Hsiao RC, Yen CF. Internet addiction and other behavioral addictions. Child and Adolescent Psychiatric Clinics. 2016; 25(3):509-20. [DOI:10.1016/j.chc.2016.03.004] [PMID]
  25. Moidfar S, Habibpour Gatabi K. Investigating the phenomenon of the internet addictive usage among adolescents and youth (15-25 years of age) in the city of Tehran. International Journal of Social Sciences. 2011; 1(1):75-81. http://ijss.srbiau.ac.ir/article_1829.html
  26. Billings AG, Moos RH. Coping, stress, and social resources among adults with unipolar depression. Journal of Personality and Social Psychology. 1984; 46(4):877-91. [DOI:10.1037/0022-3514.46.4.877] [PMID]
  27. Young KS. Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychology & Behavior. 1998; 1(3):237-44. [DOI:10.1089/cpb.1998.1.237]
  28. Alavi SS, Jannatifard F, Maracy MR, Rezapour H. [The psychometric properties Generalized Pathological Internet Use Scale (GPIUS) in Internet users students of Isfahan Universities (Persian)]. Knowledge & Research in Applied Psychology. 2009; 11(40):38-50. http://journals.khuisf.ac.ir/jsr-p/article-1-153-fa.html
  29. Khanzadeh M, Saeediyan M, Hosseinchari M, Edrissi F. [Factor structure and psychometric properties of difficulties in emotional regulation scale (Persian)]. International Journal of Behavioral Sciences. 2012; 6(1):87-96. http://www.behavsci.ir/article_67768.html
  30. Hormes JM, Kearns B, Timko CA. Craving Facebook? Behavioral addiction to online social networking and its association with emotion regulation deficits. Addiction. 2014; 109(12):2079-88. [DOI:10.1111/add.12713] [PMID]
  31. Aldao A, Nolen-Hoeksema S, Schweizer S. Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review. 2010; 30(2):217-37. [DOI:10.1016/j.cpr.2009.11.004] [PMID]
  32. Rostami R, Shahmohamadi Kh, Ghaedi GH, Besharat MA, Akbari Zardkhaneh S, Nosratabadi M. [Relations among self-efficacy, emotional intelligence and perceived social support in university students (Persian)]. The Horizon of Medical Sciences. 2010; 16(3):46-54. http://hms.gmu.ac.ir/article-1-964-en.html
  33. Mo PKH, Chan VWY, Chan SW, Lau JTF. The role of social support on emotion dysregulation and Internet addiction among Chinese adolescents: A structural equation model. Addictive Behaviors. 2018; 82:86-93. [DOI:10.1016/j.addbeh.2018.01.027] [PMID]
  34. Kachooei M, Fathi-Ashtiani A. [Complications of emotional regulation and impulsivity in symptoms of eating disorders (Persian)]. Armaghane Danesh. 2016; 20(12):1070-85. http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-1140-en.html
  35. Sandhu T, Kapoor Sh. Implications of personality types for emotional regulation in young women. Voice of Research. 2013; 1(4):34-9. http://www.voiceofresearch.org/Doc/Mar-2013/Mar-2013_7.pdf
  36. DiClemente CC, Schlundt D, Gemmell L. Readiness and stages of change in addiction treatment. The American Journal on Addictions. 2004; 13(2):103-19. [DOI:10.1080/10550490490435777] [PMID]
  37. Lightsey Jr OR, Duncan Hulsey C. Impulsivity, coping, stress, and problem gambling among university students. Journal of Counseling Psychology. 2002; 49(2):202-11. [DOI:10.1037/0022-0167.49.2.202]
  38. Lee J, Lee S, Chun JW, Cho H, Kim DJ, Jung YC. Compromised prefrontal cognitive control over emotional interference in adolescents with internet gaming disorder. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 2015; 18(11):661-8. [DOI:10.1089/cyber.2015.0231] [PMID]
  39. Yu JJ, Kim H, Hay I. Understanding adolescents’ problematic Internet use from a social/cognitive and addiction research framework. Computers in Human Behavior. 2013; 29(6):2682-9. [DOI:10.1016/j.chb.2013.06.045]
  40. Zhou Y, Li D, Li X, Wang Y, Zhao L. Big five personality and adolescent Internet addiction: The mediating role of coping style. Addictive behaviors. 2017; 64:42-8. [DOI:10.1016/j.addbeh.2016.08.009] [PMID]
  41. Zanini DS, Santacana MF. Does coping mediate personality and behavioural problems relationship? Psychology. 2014; 5(09):1111-9. [DOI:10.4236/psych.2014.59123]
  42. Greenberg LS. Emotion-focused therapy. Clinical Psychology & Psychotherapy. 2004; 11(1):3-16. [DOI:10.1002/cpp.388]
  43. Moghani Bashi Bahabad E, Asgharipour N. [Effectiveness of coping skills training on depression and psychological well-being among girl adolescents (Persian)]. The Horizon of Medical Sciences. 2015; 21:117-22. http://hms.gmu.ac.ir/article-1-2404-fa.pdf
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: بهداشت روان
دریافت: 1398/1/19 | پذیرش: 1398/10/13 | انتشار: 1398/10/11

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.